UV en zonkracht
Wat is uv-straling?
De zon zendt energie uit. We noemen dit straling. Een deel daarvan zien we als licht. Een ander deel bestaat uit ultraviolette stralen: uv-straling. Die stralen zijn onzichtbaar. Door uv-straling kan de huid verbranden. Verbranding is niet alleen pijnlijk, het zorgt ook voor een grotere kans op huidkanker.
Er zijn 2 soorten uv-stralen waar je huidkanker van kunt krijgen. Er is een derde uv-straal: uvc. Deze uv-straling is het meest schadelijk, maar bereikt de aarde niet door de ozonlaag.
UVB-straling
- uvb kan direct je huid beschadigen. Het zorgt er voor dat je huid rood wordt en verbrandt. Het vergroot de kans op huidkanker
- uvb heeft ook positieve effecten: je maakt er vitamine D door aan
- het komt niet door glas heen
UVA-straling
- uva dringt diep in je huid en veel uva-straling kan je huid ook nog beschadigen als je al uit de zon bent: je huid veroudert sneller en je kunt er huidkanker door krijgen
- wolken of glas houden deze straling niet tegen
Wat is zonkracht?
De zonkracht geeft aan hoeveel uv-straling (uva en uvb) de aarde bereikt. Hoe hoger de zonkracht is, hoe sneller je in de zon verbrandt. Hoe hoger de zon staat, hoe sterker de zonkracht.
De zonkracht is afhankelijk van de hoeveelheid uv-straling van de zon. Niet van de temperatuur. Ook op een koude zomerdag kan de zonkracht sterk zijn.
De zonkracht wisselt per seizoen, per moment van de dag, per land en door omstandigheden.
De zonkracht hangt af van:
In de lente en zomer kan in Nederland de zonkracht op een heldere dag wisselen van 3 tot 7 en soms wel 8. In de herfst en winter is het vaak minder dan 1.
’s Middags staat de zon recht boven ons. De afstand tot de aarde is dan het kortst. De zonkracht is in Nederland het sterkst tussen 12.00 en 15.00 uur
Hoe dichter bij de evenaar, hoe sterker de uv-straling en hoe kleiner de verschillen tussen de seizoenen. In Spanje bijvoorbeeld is de zonkracht vaak 10. En in Australië soms wel 14-15.
En: hoe hoger (in de bergen) je bent, hoe sterker de uv-straling.
UV-straling wordt sterker door weerkaatsing via zand en water (10 tot 20%). De weerkaatsing via verse sneeuw en ijs is zelfs 80 tot 90%
UV-straling wordt deels tegengehouden door wolken. Bij een zwaarbewolkte lucht komt er nauwelijks uv-straling door. Bij heiig weer (dunne, nevelige bewolking) of een stoffige lucht bereikt wél veel uv-straling de aarde.
De ozonlaag beschermt onze aarde tegen uv-straling. De dikte van de ozonlaag is een tijdlang verminderd. Hoe dunner de ozonlaag, hoe meer uv-straling wordt doorgelaten en hoe sterker de zonkracht. De ozonlaag is het dunst boven Nieuw-Zeeland en Australië
Bescherming tegen de zon
Je moet je zeker beschermen tegen de zon vanaf zonkracht 3. Vanaf zonkracht 5 is het risico op schade van de huid hoog. Dan kan je beter zoveel mogelijk uit de zon blijven.
Bij zonkracht 7-8 verbrandt de onbeschermde huid al na 10 minuten. En bij een zonkracht van 10 is dat in minder dan 10 minuten.
Meer lezen over bescherming door weren, kleren, smeren
Hoe werkt zonkracht precies?
In deze video hoor je wat zonkracht is en waar en wanneer de zonkracht het sterkst is.
