Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker

Uitstrijkje

• bij een uitstrijkje haalt de arts met een borsteltje wat cellen van de baarmoederhals
• de arts stuurt dit op naar het laboratorium
• in het lab onderzoeken ze of er HPV in het uitstrijkje zit. Dit is het virus waar je baarmoederhalskanker van kunt krijgen
• vindt het lab HPV? Dan onderzoekt het lab of er afwijkende cellen in zitten. Dit kan een voorstadium van baarmoederhalskanker zijn

Zelftest

• heb je de zelfafnameset gebruikt? Dan stuur je dit materiaal zelf naar het lab
• in het lab onderzoeken ze of er HPV in zit
• vindt het lab HPV? Dan moet je alsnog naar de huisarts voor een uitstrijkje
• het lab onderzoekt vervolgens of er afwijkende cellen in dit uitstrijkje zitten. Dit kan een voorstadium van baarmoederhalskanker zijn

Ja, het is dan nog steeds belangrijk om mee te doen aan het bevolkingsonderzoek met een uitstrijkje of de zelftest. De HPV-vaccinatie beschermt je tegen de 2 typen HPV die het vaakst baarmoederhalskanker veroorzaken. Maar er zijn ook nog andere HPV-typen die baarmoederhalskanker kunnen veroorzaken. Hier beschermt het vaccin minder goed of niet tegen. Baarmoederhalskanker kan ook een andere oorzaak dan HPV hebben.

Ben je gevaccineerd tegen HPV? Dan heb je dus nog steeds een kleine kans om baarmoederhalskanker te krijgen. Daarom blijft het belangrijk om mee te doen aan het bevolkingsonderzoek.

Je kan het uitstrijkje niet zelf doen. Maar je kan wel met de zelfafnameset materiaal bij jezelf afnemen. Dat wordt in het laboratorium onderzocht op HPV.

De zelfafnameset is een betrouwbare manier om HPV op te sporen, maar is niet geschikt om afwijkende cellen te ontdekken. Dus als er HPV wordt gevonden, moet je alsnog naar de huisarts voor een uitstrijkje. Daarmee bekijkt het lab of er afwijkende cellen zijn. Heb je geen HPV? Dan is er ook geen uitstrijkje nodig.

Lees meer over de zelfafnameset

Met de zelfafnameset kan je materiaal bij jezelf afnemen. Bijvoorbeeld als je het onderzoek liever zelf thuis doet.

Je brengt hiervoor een soort wattenstaafje in je vagina naar binnen. Je draait het staafje 20 seconden rond in je vagina. Dit materiaal stuur je naar het laboratorium. Daar onderzoeken ze of er HPV in het materiaal zit:

• vindt het lab HPV? Dan moet je alsnog naar de huisarts voor een uitstrijkje. Het lab onderzoekt vervolgens of er afwijkende cellen in dit uitstrijkje zitten
• heb je geen HPV? Dan is er geen uitstrijkje nodig

Ben je 30 en krijgt je voor het eerst de uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek? Dan zit er standaard een zelfafnameset bij de uitnodiging. Bij de uitnodigingen voor vrouwen ouder dan 30, zit geen zelfafnameset. Deze kan je wel (gratis) bestellen.

Lees meer over de zelfafnameset

Zit er bij je uitnodiging geen zelfafnameset? Dan kan je deze (gratis) bestellen met je DigiD via de site van Bevolkingsonderzoek Nederland

• je maakt een afspraak bij de huisarts voor een uitstrijkje
• voor het onderzoek lig je op een onderzoeksbank met ontbloot onderlijf
• de huisarts of assistent brengt een eendenbek in je vagina waardoor zij de baarmoederhals goed kan zien
• de arts haalt met een borsteltje wat cellen van de baarmoederhals
• en stuurt dit op naar het laboratorium
• in het lab onderzoeken ze of er HPV in zit. Dit is het virus waar je baarmoederhalskanker van kunt krijgen
• vindt het lab HPV? Dan onderzoeken ze ook of er afwijkende cellen in het uitstrijkje zitten. Dit kan een voorstadium van baarmoederhalskanker zijn

Kijk naar de video's onderaan de pagina voor meer uitleg van gynaecoloog Nienke van Trommel

Een uitstrijkje hoort geen pijn te doen. Maar sommige vrouwen vinden het (erg) vervelend. Doe je het liever zelf? Je kunt ook een zelftest doen. Lees meer over de zelfafnameset

In de video onderaan de pagina legt gynaecoloog Nienke van Trommel uit hoe een uitstrijkje voelt.

Een eendenbek is het apparaatje dat bij je vagina naar binnen gaat voor een uitstrijkje. Je hebt verschillende maten, kleinere en wat grotere. Zo is er voor iedereen een eendenbek die goed past. Gynaecoloog Nienke van Trommel legt dit in de video onderaan de pagina uit.

4 weken na het maken van het uitstrijkje krijg je een brief met de uitslag. Die kan zijn:

• Er is geen HPV gevonden
  De kans dat je binnen 10-15 jaar baarmoederhalskanker krijgt is klein. Wanneer je de volgende uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek krijgt, hangt af van je leeftijd:
  • Ben je 30, 35, 45 of 55 jaar? Dan ontvang je over 5 jaar weer een uitnodiging
  • Ben je 40 of 50 jaar? Dan ontvang je over 10 jaar weer een uitnodiging
  • Ben je 60 jaar? Dan ontvang je geen uitnodiging meer

Twijfel je of heb je klachten? Neem dan contact op met je huisarts

• Er is wel HPV gevonden, maar geen afwijkende cellen
  Je wordt voor de zekerheid 12 maanden later uitgenodigd voor een controle-uitstrijkje bij de huisarts
• Er is HPV en er zijn afwijkende cellen gevonden
  Je krijgt een doorverwijzing naar het ziekenhuis voor vervolgonderzoek

Op de site van het bevolkingsonderzoek lees je meer over de uitslag

Nee, dat hoeft niet. Het betekent dat je het HPV-virus hebt. En soms afwijkende cellen. Daarom krijg je extra onderzoek. De dokter kijkt dan wat er aan de hand is. Misschien heb je een voorstadium van baarmoederhalskanker of baarmoederhalskanker.

Maar mogelijk is er ook niets meer aan de hand dan onrustige cellen.
Je zit dan soms voor niets in spanning. En je krijgt een onderzoek dat je misschien niet zo fijn vindt. En dat is vervelend. Toch adviseren wij om wel aan het onderzoek mee te doen. Maar het is een keus die jij moet maken.

Lees meer over de voor- en nadelen van bevolkingsonderzoek

Nee, helaas niet altijd. Je kunt onterecht worden gerustgesteld. Soms heb je wel afwijkende cellen, maar wordt dit bij het bevolkingsonderzoek niet ontdekt. Baarmoederhalskanker groeit langzaam. Dus het is belangrijk dat je ook bij een goede uitslag bij de volgende uitnodiging weer gaat.

Heb je bevolkingsonderzoek gehad en krijg je daarna klachten? Wacht dan niet tot je een nieuwe uitnodiging voor het uitstrijkje krijgt. Maar maak een afspraak bij je huisarts bij deze klachten:

• bloed uit je vagina na seks
• bloed uit je vagina als je niet ongesteld bent
• bloed uit je vagina na de overgang
• het vocht uit je vagina ziet er anders uit of ruikt anders

Deze klachten kunnen door baarmoederhalskanker komen. Maar het kan ook iets anders zijn. 

Check de 10 symptomen die kunnen wijzen op kanker

Met dit onderzoek kan de dokter afwijkende cellen of een voorstadium van baarmoederhalskanker zien. Of de ziekte vroeg ontdekken:

• je hebt veel minder kans om de ziekte te krijgen
• je overlevingskansen zijn beter als het vroeg ontdekt wordt
• je hebt meestal een minder zware behandeling nodig

Lees meer over de voor- en nadelen van bevolkingsonderzoek

Je vindt ook meer informatie op de site van het RIVM, ook in andere talen

Het RIVM is verantwoordelijk voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Het coördineert, bepaalt de eisen waaraan het onderzoek moet voldoen en zorgt voor voorlichting.

Het Bevolkingsonderzoek Nederland is verantwoordelijk voor de uitvoering van het onderzoek. Zij stuurt de uitnodiging en de uitslag. Hier kan je ook de zelfafnameset aanvragen.

HPV is een virus waar je baarmoederhalskanker van kunt krijgen. Baarmoederhalskanker komt bijna altijd door dit virus. Het virus zelf is meestal niet gevaarlijk. En meestal ruimt je lichaam het zelf op, maar niet altijd. Bijvoorbeeld omdat je weerstand lager is. Raakt je lichaam het virus niet kwijt? Dan kan er na jaren baarmoederhalskanker ontstaan.

Lees meer over HPV

Ja, het is dan nog steeds belangrijk om mee te doen aan het bevolkingsonderzoek. De HPV-vaccinatie beschermt je tegen de 2 typen HPV die het vaakst baarmoederhalskanker veroorzaken. Maar er zijn ook nog andere HPV-typen die baarmoederhalskanker kunnen veroorzaken. Hier beschermt het vaccin minder goed of niet tegen. Baarmoederhalskanker kan ook een andere oorzaak dan HPV hebben.

Ben je gevaccineerd tegen HPV? Dan heb je dus nog steeds een kleine kans om baarmoederhalskanker te krijgen. Daarom blijft het belangrijk om mee te doen aan het bevolkingsonderzoek.

Je krijgt vanaf je 30e een uitnodiging om mee te doen aan bevolkingsonderzoek. De eerste uitnodiging krijg je thuisgestuurd als je 30 wordt. Rond je verjaardag. Je hoeft er niet zelf voor te bellen. In de uitnodiging staat in hoe je mee kunt doen.

Je krijgt een uitnodiging als je 30, 35, 40, 50 en 60 jaar bent.

Heb je de laatste keer niet meegedaan? Of is er toen HPV gevonden? Dan krijg je ook een uitnodiging als je 45, 55 of 65 jaar bent.

Het duurt meestal 10 tot 15 jaar voordat baarmoederhalskanker ontstaat. Uit onderzoek blijkt dat 1 keer per 5 of 10 jaar een uitstrijkje doen, een goede manier is om baarmoederhalskanker op tijd te ontdekken. Het is dan bijna altijd goed te behandelen.

Baarmoederhalskanker komt voor je 30e veel minder vaak voor dan daarna. Vandaar dat je voor die leeftijd nog geen onderzoek krijgt.

Boven de 60 jaar is de kans dat je baarmoederhalskanker krijgt en dat je daardoor klachten krijgt klein. Het kan dan zijn dat je baarmoederhalskanker tijdens het bevolkingsonderzoek ontdekt waar je anders nooit last van gehad zou hebben. Je krijgt dan onnodig een behandeling die zwaar kan zijn. 

Ben je 60 jaar en blijkt uit je laatste uitstrijkje dat er HPV in je lichaam zit? Dan krijg je 5 jaar later voor de zekerheid nog wel een extra onderzoek.

Nee, het bevolkingsonderzoek is niet verplicht. Jij bepaalt zelf of je hieraan mee wilt doen. 

Wij adviseren om mee te doen. Dan is de kans dat je baarmoederhalskanker op tijd ontdekt groot. Of dat je het ontdekt als het nog een voorstadium is. Het is dan nog geen kanker.

Lees meer over de voordelen van bevolkingsonderzoek

Heb je klachten? Wacht dan niet tot je een uitnodiging voor het uitstrijkje krijgt. 

Maak een afspraak bij je huisarts bij deze klachten:

• bloed uit je vagina na seks
• bloed uit je vagina als je niet ongesteld bent
• bloed uit je vagina na de overgang
• het vocht uit je vagina ziet er anders uit of ruikt anders

Deze klachten kunnen door baarmoederhalskanker komen. Maar het kan ook iets anders zijn. Soms stuurt je huisarts je naar het ziekenhuis voor meer onderzoek.

Check de 10 symptomen die kunnen wijzen op kanker