'De vraag naar een opleiding kwam direct vanuit het werkveld'

Mariëtte van Hees is Coördinator AD Ervaringsdeskundigheid in Zorg en Welzijn aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN): “Vroeger gaf ik les op een mbo waar ze een opleiding ervaringsdeskundigheid hadden. Toen ik in 2009 bij de HAN begon stelde ik voor om hier een hbo-opleiding ervaringsdeskundigheid te starten. Daar was in die tijd nog geen animo voor. Maar toen gaandeweg de vraag vanuit het werkveld steeds meer toenam, mocht ik de opleiding alsnog ontwikkelen.

Werken vanuit het thema  

Ik vond het belangrijk dat het een zelfstandige opleiding werd, zodat we volledig konden werken vanuit het thema ervaringsdeskundigheid. Dat is gelukt. Het eerste jaar is gericht op de persoon zelf: wie ben je, waar kom je vandaan en welke positie heb je in de organisatie waar je werkt? Vervolgens leer je hoe je je ervaring inzet voor de ondersteuning van cliënten. In het tweede jaar leer je op teamniveau te ondersteunen en hoe je strategisch en tactisch aan de slag kunt in een organisatie. Aan het eind van dit jaar besteden we nadrukkelijk aandacht aan het thema inclusie en destigmatisering, inclusief een ontwikkelopdracht. Vrijwel alle opdrachten voer je uit in de praktijk, waarbij je docent en praktijkbegeleider je samen begeleiden en beoordelen.

Het leven weer oppakken  

Onze studenten variëren in leeftijd van 21 tot 60 jaar, en hebben heel verschillende ervaringen: van armoede tot verslaving en van ggz tot lichamelijke of zintuiglijke beperking. Deze primaire ervaringen vormen geen onderdeel van het lesprogramma, de toespitsing hierop vindt veelal plaats in de praktijk en de opdrachten die daar worden uitgevoerd. De opleiding gaat over de thema’s die spelen bij herstel en ontwikkeling, zoals verlies, rouw, eenzaamheid en hoe je het leven weer oppakt. Daarnaast krijgen onze studenten vrije uren waarin ze zich kunnen verdiepen en ontwikkelen in een onderwerp naar keuze. Voor de studenten die meedoen aan het onderzoek van KWF zal dit gericht zijn op de mentale kant van kanker.

De opleiding gaat over de thema’s die spelen bij herstel en ontwikkeling, zoals verlies, rouw, eenzaamheid en hoe je het leven weer oppakt.

Leercoaches en maatwerk  

Omdat de Ad Ervaringsdeskundigheid in Zorg en Welzijn een volwaardige hbo-opleiding is, wordt er best wat van je verwacht. Daarom houden we met iedereen die zich hiervoor aanmeldt een match-gesprek en werken we met leercoaches die de studenten van begin tot eind begeleiden. Het komt weleens voor dat iemand meer tijd nodig heeft of een pauze wil inlassen. Dan kijken we samen hoe we dat – binnen de mogelijkheden – zo goed mogelijk kunnen ondersteunen. Soms is dat echt maatwerk.

Op de kaart    

Inmiddels is ervaringsdeskundigheid een belangrijk speerpunt binnen onze Academie Mens & Maatschappij. We zijn hard bezig om het vak op de kaart te zetten, samen met ervaringsdeskundigen die bij ons vast in dienst zijn. En zoeken daarnaast zoveel mogelijk samenwerking met studenten Van Social Work en Pedagogiek, zodat ook zij weten waar ervaringsdeskundigheid over gaat. We hoeven dat steeds minder uit te leggen, maar zijn tegelijkertijd nog wel bezig om het vak te definiëren. Een ervaringsdeskundige werkt vanuit verbinding en het aangaan van een relatie met de ander, en niet zozeer met het behalen van doelen. Dat is een hele nieuwe rol, maar we hebben nog geen praktijkplek gehad die er de meerwaarde niet van zag.  

Het is een hele nieuwe rol, maar we hebben nog geen praktijkplek gehad die er de meerwaarde niet van zag.  

Grote ontwikkeling  

Dankzij hun doorleefde ervaring bekijken ervaringsdeskundigen een organisatie en beleid vanuit een ander perspectief. Dat perspectief mist nog op veel plekken. Waar onze studenten na de opleiding terechtkomen is heel divers. We hebben zelf inmiddels 3 ervaringsdeskundigen in dienst, anderen werken in de ggz, verslavingszorg en forensische zorg, bij buurtteams, de sociale dienst, het UWV en de belastingdienst. Er zit altijd een enorm verschil tussen hoe studenten hier binnenkomen en weer weggaan. Ze ontdekken hoe ze met hun ervaringskennis van betekenis kunnen zijn voor de ander en voor organisaties. Daarbij maken ze een grote ontwikkeling door, dat is ontzettend mooi om te zien.”