Betere behandelresultaten met hyperthermie
Hyperthermie is een effectieve maar relatief onbekende behandeling die wordt toegepast in combinatie met bestraling (radiotherapie) en/of chemotherapie. Bij hyperthermie wordt de temperatuur in de tumor verhoogd tot 40-43°C. Voor opwarming van tumoren in het bekkengebied (zoals baarmoederhalskanker) wordt de patiënt in een speciaal hiervoor ontwikkeld systeem gelegd, dat te vergelijken is met een grote magnetron. Daardoor wordt de gevoeligheid voor bestraling en chemotherapie vergroot.
Onderzoeker Petra Kok doet onderzoek naar hyperthermie aan het AMC in Amsterdam. Ze vertelt dat de behandeling in de praktijk al behoorlijk effectief is gebleken: ‘In een groot klinisch onderzoek dat we uitvoerden samen met collega’s uit Rotterdam en andere instituten, blijkt dat hyperthermiebehandeling binnen 1 uur na de bestraling ervoor zorgt dat de 3-jaarsoverleving van baarmoederhalskankerpatiënten stijgt van 27% naar 51%.’
Effectiviteit verder vergroten
Hyperthermie is dus duidelijk een succesvolle behandeling, maar Kok denkt dat deze nog verder te verbeteren valt. ‘Wij denken dat, omdat op dit moment niet duidelijk is of de huidige manier om hyperthermie te combineren met radiotherapie optimaal is qua maximaal effect op de tumor en minimaal effect op het gezonde weefsel. De mate waarin hyperthermie tumorweefsel en gezond weefsel gevoeliger maakt voor bestraling is sterk afhankelijk van de behaalde temperaturen, maar ook van de volgorde waarin radiotherapie en hyperthermie worden gegeven.’
Er is echter nooit heel precies uitgezocht hoe je hyperthermie het beste kunt geven in combinatie met bestraling, weet Kok: ‘Verschillende instituten in de wereld hanteren momenteel verschillende behandelschema’s: hyperthermie voor, na of gelijktijdig met radiotherapie. De vraag is welke volgorde leidt tot de meest effectieve toepassing van hyperthermie, en hoe lang het tijdsinterval tussen hyperthermie en radiotherapie moet zijn voor een optimaal resultaat. Die vragen willen wij met dit onderzoek beantwoorden.’
De kennis die uit het onderzoek komt moet leiden tot aanpassingen in het protocol, zodat hyperthermie zo effectief mogelijk kan worden toegepast. ‘We willen bereiken dat de overlevingskansen van patiënten met baarmoederhalskanker die behandeld worden met de combinatie bestraling en hyperthermie zo hoog mogelijk worden. Door optimalisering van de behandelvolgorde kan de kans op tumorcontrole verder stijgen met 10 procent.’
Nieuwe ontwikkelingen
De belangstelling voor hyperthermie neemt toe, dus is ook het onderzoeksveld volop in beweging. Een nieuwe ontwikkeling waar Kok veel van verwacht is de combinatie van chemotherapie met temperatuurgevoelige liposomen (een soort holle, vetachtige bolletjes). ‘In deze bolletjes kan je een kankermedicijn aanbrengen. Bij een bepaalde temperatuur boven de lichaamstemperatuur, bijvoorbeeld bij 40°C, gaan de bolletjes kapot en wordt de inhoud vrijgegeven. Het idee is dan dat we met behulp van onze hyperthermieapparatuur gericht het tumorgebied opwarmen tot boven die temperatuur waarbij de bolletjes kapotgaan en de rest van het lichaam op lichaamstemperatuur laten. Dat betekent dat de chemotherapie alleen in de tumor wordt afgegeven, en niet in het gezonde weefsel. Door deze slimme combinatie van chemotherapie en hyperthermie kan de chemotherapie dus heel doelgericht in de tumor worden afgegeven, waardoor de bijwerkingen fors verminderen.’
