Beter behouden vruchtbaarheid voor vrouwen met baarmoederhalskanker met behulp van chemotherapie en minder radicale chirurgie (CONTESSA/NEOCON-F)

Tot nu toe is de standaard behandeling voor vrouwen met baarmoederhalskanker en kinderwens waarbij de tumor 2-4 cm meet, een abdominale radicale trachelectomie (hierbij wordt de baarmoedermond met het omringende steunweefsel en een deel van de vagina verwijderd en wordt de baarmoeder op de vagina gehecht) en pelviene lymfeklier dissectie (verwijderen van de lymfeklieren in het bekken). Als er na de operatie uitzaaiingen gevonden worden, moeten vrouwen nog nabehandeld worden me meestal chemotherapie in combinatie met radiotherapie.

Door het ontbreken van de baarmoedermond na deze operatie hebben vrouwen na deze standaard behandeling met een abdominale trachelectomie een afgenomen kans om zwanger te kunnen worden en een toegenomen kans op vroeggeboorte: slechts 6% van de vrouwen die deze behandeling ondergaan, zal later een baby krijgen. Om de kans op zwanger worden te vergroten en de kans op vroeggeboorte te verkleinen, is er in een beperkt aantal studies gekeken of het geven van neo-adjuvante chemotherapie (chemotherapie vóór de operatie) om de tumor te verkleinen, het mogelijk maakt om niet de gehele baarmoedermond en het omringende steunweefsel te verwijderen maar een beperktere ingreep aan de baarmoedermond te verrichten. Dit lijkt inderdaad mogelijk en het lijkt er op dat de kans op het krijgen van een kind na deze nieuwe combinatie behandeling, flink stijgt van 6 naar 31%. Deze kleine studies zijn alleen te beperkt om te kunnen zeggen of deze nieuwe combinatie behandeling effectief is en veilig.

In de CONTESSA/NEOCON-F studie is het doel om te onderzoeken of door het preoperatief geven van chemotherapie die de tumor verkleint, er een minder uitgebreide operatie aan de baarmoedermond verricht kan worden. Een minder uitgebreide operatie zal de kans op een zwangerschap in de toekomst vergroten. Tegelijkertijd mogen er geen concessies gedaan worden aan de oncologische veiligheid. Met andere woorden: de kans op het kunnen krijgen van een gezonde baby moet stijgen zonder dat de kans op terugkeer van ziekte toeneemt. We verwachten dat de kans op behoud van een functionerende baarmoeder toeneemt met daardoor meer kans op het krijgen van een baby in de toekomst en dat de kans op terugkeer van ziekte niet toeneemt ten opzichte van de nu gangbare operatie (abdominale radicale trachelectomie).

Relevantie

De afgelopen zes jaar kregen tussen de 77 en 114 vrouwen die 40 jaar of jonger, baarmoederhalskanker in FIGO 2018 stadium IB1en 2 (bron: Nederlandse Kanker Registratie 2013-2018). Een deel van deze vrouwen met tumoren groter of gelijk aan twee cm en kinderwens, zal voor deze studie in aanmerking komen. Na de angst om aan de ziekte te overlijden, geven veel vrouwen aan dat ze een grote angst ervaren dat ze nooit een kind zullen kunnen krijgen als gevolg van de behandeling van de baarmoederhalskanker. Door het geven van een combinatie behandeling van chemotherapie met beperkte chirurgie, verwachten we dat we de kwaliteit van leven van vrouwen met een baarmoederhalskanker en kinderwens sterk kunnen verbeteren door het aanmerkelijk vergroten van de kans op het kunnen krijgen van een kind in de toekomst. Het verbeteren van de kwaliteit van leven is geheel in lijn met de doelstelling van KWF om de kanker te behandelen en tegelijk de kwaliteit van leven van survivors te verbeteren.

Onderzoeksopzet

De onderzoekspopulatie betreft vrouwen ≥18 en ≤ 40 jaar met FIGO 2018 stadium IB2 2-<4 cm baarmoederhalskanker met kinderwens. Om aan de studie deel te kunnen nemen, moeten vrouwen eerst een lymfeklier dissectie ondergaan (dit kan meestal via een kijkbuisoperatie en de opname duur na de operatie is 1-2 dagen). Als er geen uitzaaiing gevonden wordt, krijgen vrouwen 9 wekelijkse kuren of 3 driewekelijkse kuren chemotherapie. Als de tumor klein genoeg is (<2 cm), wordt er gedurende een korte ingreep via de vaginale route, een deel van de baarmoedermond verwijderd. Vrouwen kunnen dezelfde dag of de dag na deze ingreep weer naar huis. 

Uitkomstmaten

De belangrijkste uitkomstmaat is het percentage patiënten dat een werkzame baarmoeder houdt aan het einde van de behandeling. Een werkzame baarmoeder is gedefinieerd als: de baarmoeder is niet tijdens de behandeling verwijderd en er heeft geen bestraling plaats gevonden die de werking van baarmoeder en eierstokken stillegt. In deze studie zullen we continue de veiligheid monitoren of er niet meer vrouwen dan verwacht in de standaard behandeling (10%) een recidief krijgen in de eerste twee jaar na de behandeling. De studie wordt gestopt wanneer deze grens van 10% recidieven, overschreden mocht worden.

Overige uitkomst maten zijn onder andere het percentage patiënten dat een bijwerking van de behandeling ondervindt, het percentage patiënten dat respons toont op de chemotherapie en waarbij de tumor kleiner dan 2 cm wordt. Ook kijken we of er aanwijzingen zijn dat we verschillende markers in bloed en uitstrijkjes kunnen gebruiken om te voorspellen wie baat zal hebben bij deze behandeling en of we terugkeer van ziekte vroeg op kunnen sporen. Ook onderzoeken we de kwaliteit van leven en de werking van de eierstokken.

Verwachte uitkomst

We verwachten dat een aanmerkelijk groter deel van de vrouwen na deze combinatie van chemotherapie en beperkte chirurgische behandeling , in de toekomst een kind zal kunnen krijgen. Tegelijk verwachten we dat door deze combinatie behandeling, niet meer vrouwen terugkeer van ziekte zullen krijgen.

Stappen voor implementatie

Zodra blijkt dat deze combinatie behandeling effectief en veilig is, is deze behandeling makkelijk in te voeren. De chemotherapie die in deze studie gegeven wordt, wordt al in alle centra waar vrouwen met gynacecologische kanker behandeld worden, gegeven. Ook de beperkte chirurgie wordt al in al deze gynaecologisch oncologische centra gedaan en de combinatie van deze twee behandelingen zal geen enkel probleem worden. De implementatie zal er dus alleen uit bestaan dat alle behandelaars op de hoogte gebracht worden en dat de richtlijnen aangepast worden.

Bij het tot stand komen van deze studie is ook het patiënten perspectief via stichting Olijf gehoord en verwerkt in de studieopzet. De uitkomsten van deze studie zullen we via internationale vakliteratuur, congressen en via patiënten verenigen zoals stichting Olijf delen en bekend maken.  

Resultaten

De kans op terugkeer van baarmoederhalskanker na een vruchtbaarheidssparende operatie is te voorspellen aan de hand van de uitslagen van nacontroles. Hiermee is onderscheid te maken tussen vrouwen met een laag en een hoog risico. Het is veilig om vrouwen met een laag risico minder vaak op controle te laten komen. Deze resultaten zijn gepubliceerd in The Lancet Oncology.

Lees ook ons nieuwsbericht over deze resultaten.