De FAPI PET scan: een nieuwe techniek om uitzaaiingen in de buikholte bij patiënten met darmkanker zichtbaar te maken

Bij darmkanker die (mogelijk) naar de buikholte is uitgezaaid, is het belangrijk om te weten hoeveel uitzaaiingen er zijn. Dat bepaalt namelijk of een operatie nog mogelijk is. In dit project kijken wetenschappers of de mate van uitzaaiing met een PET-scan beter is te bepalen dan met een kijkoperatie. Een betere en minder ingrijpende methode om patiënten te selecteren die baat hebben bij een operatie is namelijk hard nodig.

Darmkankerpatiënten met uitzaaiingen in de buikholte hebben een slechte prognose. De enige behandeling is operatieve verwijdering van de uitzaaiingen, gevolgd door een buikspoeling met verwarmde chemotherapie (HIPEC). Om te bepalen welke patiënten baat kunnen hebben bij zo'n (ingrijpende) openbuikoperatie, wordt eerst de PCI ('peritoneal cancer index') gemeten: de mate van tumorgroei in de buik. De huidige manier om de PCI te bepalen is een kijkoperatie (laparoscopie). Dit kan echter bijwerkingen geven en er kunnen uitzaaiingen worden gemist. Er zijn daarom betere beeldvormingstechnieken nodig om de PCI te bepalen. Gangbare beeldvormingstechnieken zoals CT en/of FDG-PET-scans zijn hiervoor ongeschikt omdat buikholte-uitzaaiingen vaak klein zijn.

Beeldvorming bij buikholte-uitzaaiingen

Een mogelijk betere beeldvormingstechniek voor buikholte-uitzaaiingen is ‘diffusie-gewogen magnetische resonantie’ (DW-MRI). Om de toegevoegde waarde van DW-MRI voor het meten van de PCI te bepalen zijn de onderzoekers een grote klinische studie gestart in meerdere Nederlandse ziekenhuizen: de DISCO-studie.

Naast DW-MRI is er mogelijk nog een manier om een eiwit als ‘vlag’ te gebruiken. Het gaat om het eiwit FAP – dat in hoge mate aanwezig is op vrijwel alle (>90%) buikholte-uitzaaiingen. Deze vlag is op PET-scans zichtbaar te maken door een stof genaamd FAPI die goed bindt aan FAP te combineren met een radioactief deeltje (18Fluor). Met deze speurstof (18F-FAPI) hebben de onderzoekers inmiddels laten zien dat de buikholte-uitzaaiingen zichtbaar zijn op zogeheten 18F-FAPI-PET-CT-scans (FAPI-PET).

Doel van het onderzoek

• Vaststellen van de waarde van FAPI-PET-scans, zoals radiologen die visueel beoordelen, bij het voorspellen van de PCI voorafgaand aan een operatie.
• Vaststellen van de nauwkeurigheid waarmee FAPI-PET buikholte-uitzaaiingen kan opsporen/weergeven/visualiseren/aantonen/vaststellen.
• Vaststellen van de waarde van FAPI-PET bij het detecteren van uitzaaiingen buiten de buikholte.

Hoe wordt dit onderzoek uitgevoerd?

De activiteiten in het project zijn als volgt:

• Bij 25 patiënten met buikholte-uitzaaiingen, die in aanmerking komen voor een operatie, worden een FAPI-PET-scan, DW-MRI-scan en pathologische (weefsel) onderzoek uitgevoerd om de waarde van FAPI-PET te bepalen.
• Tijdens de operatie wordt de precieze locatie van de uitzaaiingen vastgelegd, om te bepalen in hoeverre dit overeenkomt met de DW-MRI- en FAPI-PET-beelden. Met verschillende technieken worden de uitzaaiingen verder gekarakteriseerd (moleculaire kenmerken, aanwezigheid FAP, aanwezigheid afweer- en steuncellen)
• De gegevens uit werkpakket 1 en 2 worden geanalyseerd om te bepalen hoe goed de PCI-scores voorspeld kunnen worden met DW-MRI en FAPI-PET.

Wat levert dit onderzoek op?

Als de FAPI-PET-scan effectief blijkt te zijn, kan dit leiden tot een minder ingrijpende en patiëntvriendelijkere manier van diagnostiek. Het kan ook onnodige chirurgische ingrepen voorkomen door betere patiëntselectie.

Tot slot kan het gebruik van radioactief FAPI helpen bij de ontwikkeling van inwendige bestraling van buikholte-uitzaaiingen (radionuclidentherapie). Door FAPI te binden aan een sterker radioactief deeltje, ga je van diagnostiek naar behandeling (bestraling) van een tumor.