Een twee-staps immunotherapie concept ter behandeling van patiënten met progressieve longkanker.

Inzicht in de rol van ons afweersysteem bij kanker heeft geleid tot ontwikkeling van immunotherapie als nieuwe succesvolle behandelvorm. Tumorcellen zijn afwijkend van normale cellen en dit verschil wordt opgemerkt door de T-cellen van het afweersysteem. T-cellen herkennen de afwijkende cellen doordat er andere antigenen - dit zijn kleine stukjes eiwit ook wel peptiden genoemd – gebonden in zogenaamde HLA-moleculen op het oppervlak van de kankercel worden gepresenteerd. Als T-cellen het HLA-peptidecomplex herkennen kunnen zij de tumorcel doden. Tumorcellen ontsnappen vaak aan het afweersysteem door de functie van een belangrijk eiwit genaamd TAP te verstoren. Hierdoor worden de meeste peptiden niet meer in de HLA-moleculen gepresenteerd en worden tumorcellen niet meer herkend door T-cellen.

Onderzoeksrichting/voorgestelde oplossing 

Ons baanbrekend onderzoek toonde reeds aan dat in tumorcellen met een verstoorde TAP-functie de HLA-moleculen een klasse van TAP-onafhankelijke peptiden (TEIPP-antigen) op het tumorceloppervlak presenteren. Wij hebben een TEIPP-vaccin ontwikkeld dat momenteel in patiënten met longkanker wordt getest. De eerste resultaten zijn hoopgevend. Het vaccin is veilig en versterkt de T-celrespons tegen de tumoren wat in enkele patiënten resulteert in (tijdelijke) stabilisatie of afname van de ziekte.

Relevantie

Echter, het vaccin heeft tijd nodig om een sterke afweerreactie op te wekken en veel patiënten hebben deze tijd niet.

Onderzoeksvragen

We willen onderzoeken of we het effect in de patiënt kunnen versnellen en verhogen als we eerst uit bloed van patiënten TEIPP-specifieke T-cellen isoleren en buiten het lichaam vermeerderen waarna ze via infusie worden teruggegeven (dit heet ACT). Daarna willen we deze cellen extra stimuleren door vaccinatie. Dit om ervoor te zorgen dat er een sterkere en langduriger afweerreactie tegen de tumor wordt verkregen. Extra onderzoek in diermodellen toonde aan dat een tweestaps ACT-vaccinatie aanpak zeer effectief was in het bestrijden van tumoren.

Onderzoeksopzet

De studie zal worden uitgevoerd in patiënten met niet-kleincellige longkanker omdat in dit type kanker een verstoring van TAP-functie zeer vaak voorkomt en een mogelijk verbeterde TEIPP-gerichte therapie dus zinvol is. Als behandeling van de eerste 6 patiënten met ACT veilig is zal bij de volgende 6 patiënten het vaccin na ACT worden gegeven.

Verwachte uitkomsten

We verwachten dat deze behandeling veilig is en sneller tot een hoger aantal TEIPP-specifieke T-cellen leidt.

Benodigde stappen om resultaat te implementeren

Als onze hypothese wordt bevestigd willen we vervolgens in een grotere groep patiënten evalueren of deze aanpak ook een significant beter klinisch effect geeft. Aangezien verstoring van TAP ook bij andere typen van kanker frequent voorkomt kunnen we de resultaten van dit onderzoek uiteindelijk breder toepassen.