Versterken van huidige immunotherapie met oncolytische virussen bij blaaskanker

In Nederland wordt jaarlijks bij 6000 mensen blaaskanker vastgesteld. Een deel van deze patiënten loopt het risico dat de tumor doorgroeit in de spierlaag. Er bestaat dan een grotere kans op het ontstaan van uitzaaiingen en verminderde overlevingskans. De introductie van immuuntherapie heeft geleid tot een aanmerkelijke verbetering in de behandeling van kwaadaardige tumoren. Normaal gesproken ruimt het immuunsysteem afwijkende (kanker)cellen op. Agressieve tumorcellen onderdrukken echter vaak de activiteit van het afweersysteem. Uit klinische studies is gebleken dat immuuntherapie met checkpointremmers (ICIs) een sterke anti-tumorwerking kan hebben en de overleving van patiënten kan verbeteren. Helaas reageert maar 30% van de patiënten met uitgezaaide blaaskanker goed op deze therapie. Deze klinische problemen vormen de belangrijkste drijfveer voor het huidige onderzoeksvoorstel, waarbij wij gaan bestuderen of recent ontwikkelde tumor-dodende virussen het immuunsysteem beter kunnen activeren om blaaskankercellen te doden (oncolytische virussen: OVs). 

Onderzoeksrichting/voorgestelde oplossing

Het gebruik van OVs voor de behandeling van kanker is veelbelovend. Enerzijds kunnen OVs kankercellen direct doden. Anderzijds kunnen OVs specifieke immuuncellen activeren doordat er tumor- en viruseiwitten worden vrijgemaakt. Ons vooronderzoek heeft geleid tot efficiëntere reovirussen en adenovirussen, die verschillende agressieve tumorcellen beter infecteren en doden. Een klein deel van de kankercellen, de kankerstamcellen, zijn betrokken bij de vorming van uitzaaiingen en zijn vaak ongevoelig voor huidige therapie. Het is onbekend wat het effect van OVs is op blaaskankerstamcellen.

Het doel van ons onderzoek is het bepalen van:

1. de anti-kankereffectiviteit van OVs in kanker(stam)cellen in klinisch-relevante blaaskankermodellen.
2. de meest veelbelovende combinatietherapie van OVs en bestaande immuuntherapie(ICIs) voor toekomstig gebruik in de kliniek.

Relevantie

Door de ontwikkeling van oncolytische viro-immunotherapie kan de behandeling van agressieve blaaskanker effectiever worden door betere activatie van lichaamseigen tumordodende immuuncellen.

Onderzoeksvragen

Met klinisch-relevante blaaskankermodellen zullen de volgende vraagstellingen worden beantwoord:

1. Selecteren van OVs die agressieve menselijke blaaskankercellen efficiënt infecteren en doden
2. Selecteren van OVs die immuuncellen efficiënt kunnen activeren tot tumordoding.
3. Combineren van OVs met ICIs en bepalen of dit een meerwaarde heeft.

Onderzoeksopzet

Dit onderzoek zal worden uitgevoerd door een multidisciplinair onderzoeksteam bestaande uit experts op het gebied van oncologie, immuuntherapie en oncolytische virotherapie. De directe tumor-dodende effectiviteit van OVs wordt bepaald in experimentele blaaskankermodellen. Daarnaast wordt vastgesteld in hoeverre het immuunsysteem door OVs wordt geactiveerd om blaastumoren te doden. Tenslotte wordt geregistreerd of de combinatie van OVs met bestaande immuuntherapie (ICI) leidt tot verbeterde anti-tumor werking.

Verwachte uitkomsten

De verkregen onderzoeksresultaten faciliteren het opstarten van klinische onderzoek dat vaststelt of gebruik van OVs bij behandeling blaaskankerpatiënten effectiever is en toegepast kan worden.

Benodigde stappen om resultaat te implementeren.

Als de ontwikkelde oncolytische viro-immunotherapie een meerwaarde heeft, zullen bevindingen worden gecommuniceerd met o.a. clinici, experts, zorgverzekeraars, patiëntenverenigingen (bijv. publicaties in medische vaktijdschriften, presentaties aan zorgprofessionals op (inter)nationale conferenties, patiëntinformatiebijeenkomsten, institutionele websites, persberichten, sociale media). De leden van het multidisciplinair onderzoeksteam zijn onderdeel van het Nederlandse Oncolytische Viro-ImmunoTherapie (OVIT) consortium van onderzoekers. Binnen OVIT bestaat recent de mogelijkheid om OVs zelf te produceren voor klinische studies (GMP-productiefaciliteiten).