Eierstokkanker inwendig bestralen met radioactief hormoon

Een nieuwe vorm van therapie, gericht op het afleveren van radioactieve deeltjes bij de tumor (radionuclidentherapie), biedt mogelijk uitkomst voor vrouwen met eierstokkanker. Dr. Inês Farinha Antunes (UMC Groningen), een Portugese onderzoeker die in Nederland woont, is gespecialiseerd in radiochemie en ontwikkelt nieuwe doelgerichte therapieën met behulp van radioactieve verbindingen. Alpe d'HuZes/KWF financiert haar huidige project.

Dr. Inês Farinha Antunes komt uit Portugal en woont ruim 16 jaar in Nederland. Ze heeft haar master in chemische technologie afgerond in Lissabon. Ze hield altijd al van scheikunde. Het was een "logische taal" voor haar. "In tegenstelling tot het Nederlands, waarvan ik alleen nog de basis spreek", zegt Inês.

Radiofarmaca

Inês raakte betrokken bij de ontwikkeling van radiofarmaca. Ze deed stages, onder andere voor de behandeling van botmetastasen. In 2007 kwam ze naar Groningen om PET-tracers voor de PET-CT-scan te ontwikkelen. De afkorting ‘PET’ staat voor ‘positron emissie tomografie'. De afkorting ‘CT’ staat voor ‘computertomografie’. Een PET-CT-scan is een onderzoek waarmee specialisten met een radioactieve stof kunnen kijken hoe weefsels of organen werken. PET-tracers zijn een soort radioactieve kleurstofjes die hechten aan specifieke eiwitten op lichaamscellen en dan oplichten op de scan. De manier waarop de weefsels en organen de tracer opnemen, kan iets vertellen over wat er aan de hand is.

Van binnenuit bestralen

Het onderzoek ging in 2023 van start en richt zich op eierstokkanker. "Voor bepaalde kankers zoals prostaatkanker en neuro-endocriene tumoren speelt radionuclidentherapie een rol in de behandeling", vertelt Inês. Bij normale bestraling wordt een radioactieve straal gericht op de tumor, maar dat kan ook schade toebrengen aan de omliggende weefsels. Met radionuclidentherapie is het mogelijk om de therapie direct bij het doel (de tumor) te brengen. Inês: "We onderzoeken of het mogelijk is om radioactieve deeltjes te koppelen aan het follikelstimulerend hormoon (FSH). Dit is een lichaamseigen hormoon dat bij vrouwen de groei en rijping van eicellen stimuleert. De FSH-receptor komt in bepaalde mate voor in organen zoals de testikels en eierstokken, maar in tumoren is het sterk aanwezig en helpt het de tumor om te groeien. "De combinatie van het FSH en het radioactieve deeltje zal zich hopelijk hechten aan de receptor op de tumorcel, in de cel worden opgenomen en vervolgens de tumorcel doden."

Alpe d’HuZes

Het onderzoek wordt mede mogelijk gemaakt door de donateurs en deelnemers van Alpe d’HuZes. Inês heeft zelf nooit deelgenomen aan Alpe d'HuZes, maar ze vindt het een geweldig initiatief. Het feit dat ze haar risicovolle project willen financieren, is volgens haar geweldig. Inês: "Normaal gesproken houden instellingen er niet van om onderzoek te financieren als we niet zeker weten of het werkt. Echter, als je buiten de gebaande paden denkt, levert dat verrassingen op." Zelf zou ze niet naar de top van de berg willen fietsen. Ze fietst regelmatig naar haar werk, maar is geen fan van bergen. Inês: "Ik geef als ik fiets de voorkeur aan het vlakke Nederland."

Inês: "Hopelijk gaan we binnen 18 maanden starten met de veiligheidsstudies. We weten namelijk nog niet wat het effect zal zijn op de lever en de nieren. Als het werkt, zullen we financiering aanvragen voor 4 jaar klinische studies. Door radiochemie te gebruiken om doelgerichte therapie te ontwikkelen, hoop ik voor vrouwen een verschil te kunnen maken. Ik kijk uit naar wat de toekomst ons zal brengen."